19 cze Rak skóry – rodzaje, objawy i leczenie

Budowa skóry

Rak skóry to poważna choroba, ponieważ obejmuje największy organ ludzki, czyli skórę. Skóra zaś jest zewnętrzną powłoką, która ma wiele funkcji – poczynając od ochrony przed słońcem, ciepłem a kończąc na barierze bakteryjnej i „tarczy” przed mechanicznymi urazami. Co więcej, skóra pełni bardzo ważną rolę w kontroli wydzielanego i pobieranego ciepła, odpowiada za stałocieplność. W okresach letnich pod wpływem promieni słonecznych skóra produkuje witaminę D ponieważ zawiera w sobie wodę i tłuszcz, a wiec są to warunki sprzyjające produkcji witamin.

Skóra zbudowana jest z 2 głównych warstw: epidermy i skóry właściwej. Epiderma to najbardziej zewnętrzna warstwa skóry i jest to nic innego jak płaski nabłonek. Epiderma charakteryzuje się obecnością melanocytów, które zawierają barwnik skóry. Skóra właściwa zas jest warstwą o wiele grubszą ponieważ zawiera w sobie naczynia krwionośne, limfatyczne oraz gruczoły łzowe, łojowe i potowe. To właśnie kontrola wydzielania potu jest kluczowa dla termoregulacji. Z kolei wydzielanie łoju zapewnia odpowiedni poziom wilgotności skóry.

Rodzaje raka skóry

Rak skóry jest chorobą, która swoje podłoże ma w komórkach budulcowych skóry. Do czynienia z chorobą mamy wówczas, gdy cykl życiowy komórek zostaje zaburzony, ponieważ nie wykazują one tendencji do naturalnego wzrostu, rozrostu i apoptozy, a za to następuje patologiczny proces rozkładu starych komórek. Nowo powstające niepotrzebne komórki gromadzą się w warstwie skórnej i tworzą masę nowotworową zwaną guzem.

Rozróżnia się różne rodzaje raka skóry:

• Łagodny
• Złośliwy

Nowotwory łagodne zazwyczaj są uleczalne, zwłaszcza jeśli wykryte we wczesnej fazie. Łagodne zmiany usuwa się chirurgicznie bez pozostałości w ustroju, a komórki guza nie atakują okalających tkanek oraz nie przerzucają się w inne organy. Nowotwory złośliwe zaś mają groźny charakter. 2 najnieniebezpieczniejsze nowotwory to rak podstawnokomórkowy i płaskonabłonkowy. Nowotwory złośliwe często odrastają po usunięciu wpływając negatywnie na otaczające tkanki i mogą przerzucać się na inne organy.

Ważne jest, że jeśli nowotwór rozprzestrzenia się na inne organy i miejsca w organizmie, to pomimo objęcia innego narządu, nadal nazywamy go rakiem skóry.

Czynniki ryzyka raka skóry

Nie odkryto bezpośredniego czynnika, który decyduje o tym że pewna osoba zachoruje na raka skóry, a inna nie. Zidentyfikowano jednak czynniki, które to ryzyko mogą zwiększać, narażając osobę na większe prawdopodobieństwo zachorowania. Do głównych czynników warunkujących raka skóry zaliczamy:

• Promieniowanie ultrafioletowe – osoba jest narażona na nie w kąpieli słonecznej jak i korzystając ze sztucznych źródeł światła takich jak solarium, lampy słoneczne. Źródła światła nie powodują nagłego wpływu na organizm, ale skutki promieniowania ujawniają się po ok 50. roku życia spowodowane wcześniej powstałymi uszkodzeniami na skutek wzmożonego kontaktu skóry z promieniowaniem UV. Stąd też narażone są osoby z jasną karnacją i piegami.
• Oparzenia słoneczne w dzieciństwie – doświadczenie oparzenia już we wczesnym wieku osłabia barierę skórna narażając na większe ryzyko zachorowania,
• Strefa klimatyczna – ekspozycja na światło słoneczne przez większą część pory roku jest czynnikiem zwiększającym ryzyko raka, np. w strefach okołorównikowych promieniowanie jest większe niż w kierunku biegunów lub choćby zwrotników.
• Inne czynniki to: blizny, zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, schorzenia powodujące nadwrażliwość skóry na słońce, chroniczne zapalenie skóry, radioterapia, uwarunkowania genetyczne, doświadczenie raka skóry w rodzinie, rogowacenia związane z promieniowaniem słonecznym, choroba Bowena

Objawy raka skóry

Nowotwory skóry mogą być wyleczone odpowiednio wcześnie, jeśli zostaną zdiagnozowane w odpowiednio wczesnym stadium. Rak skóry objawia się na początku oczywiście zmianami skórnymi. Nowo powstałe otarcia, narośle i guzki nieznanego pochodzenia mogą stanowić podstawę do obaw. Należy przywiązywać szczególną uwagę do następujących zmian:

• Guzki o charakterze świecących, małych gładkich uwypukleń,
• Twarde guzki o czerwonym kolorze,
• Sucha twarda czerwona kropka, która może objawiać się świadem,
• Plamki czerwone, brązowe lub czarne,
• Wrzody i guzki objawiające się krwawieniem lub pokryte strupem.

Rakowi skóry może towarzyszyć ból, jednak jest to rzadki objaw. Warto obserwować swoje ciało pod kątem nowo pojawiających się pieprzyków i narośli. Jeśli pojawi się coś niepokojącego warto zgłosić do lekarzowi.

Zapobieganie rakowi

Jak wiadomo, lepiej leczyć niż zapobiegać. Zapobieganie polega głównie na ochronie przed słońcem na wiele sposobów. Począwszy już od wieku dziecięcego, ponieważ młoda skóra nie jest w pełni wykształcona i uodporniona na czynniki zewnętrzne, a kończąc na przezornym dbaniu o skórę do późnych lat życia. Pierwszą zasada ochrony przed rakiem skóry jest unikanie ekspozycji na promienie słoneczne w godzinach południowych nie tylko latem. Promieniowanie UV dopadnie nas również na stoku narciarskim odbijając się od śniegu. Promieniowanie UV przenika tez przez cienkie ubranie, zatem należy osłaniać się długimi rękawami i spodniami z gęstych tkanin. Jeśli nosisz okulary słoneczne to takie, które pochłaniają promieniowanie UV. Na plaży niezbędny będzie krem z filtrem UV, przy czym większa wartość filtru potrzebna jest dzieciom i osobom o bardzo wrażliwej skórze i jasnej karnacji. Ostatnim, oczywistym punktem jest unikanie solariów, które nie są niezbędne, a mogą jedynie zaszkodzić. Powinny go głównie unikać osoby z naczyniową cerą, ponieważ promieniowanie wpływa na naczynia krwionośne znajdujące się pod skórą, a jak wiadomo zmiany temperatury poszerzają je.

Leczenie raka skóry

Leczenie raka skóry rozpoczyna się od diagnozy. W tym celu dokonuje się oceny skóry za pomocą urządzenia zwanego dermatoskopem. Jest to wstępne nieinwazyjne badanie. Jeśli w jego wyniku lekarz zauważy coś niepokojącego dokonuje się biopsji. Pobrana w jej wyniku próbka jest kierowana do laboratorium. Jej wynik zależy od umiejscowienia i wielkości badanego obszaru.

Rozróżnia się 4 stopnie nowotworu:

• Stopień 0 – nowotwór tylko w nabłonku
• Stopień 1 – guz osiąga wielkość aż do 2 cm
• Stopień 2 – guz jest większy niż 2 cm
• Stopień 3 – nowotwór objął chrząstkę, mięśnie i kości poniżej zmienionego obszaru lub węzły chłonne
• Stopień 4 – nowotwór ma przerzuty do innych organów.

Czasem leczenie nowotworu sprowadza się do usunięcia go podczas biopsji, ale generalnie sposób leczenia zależy od stadium, miejsca, wielkości i ogólnego samopoczucia pacjenta. Najczęstszym sposobem leczenia raka skóry jest operacja chirurgiczna. Czasem stosuje się miejscową chemioterapię, radioterapię lub terapię fotodynamiczną. Z takimi zabiegami wiążą się efekty uboczne, których natężenie zależy od przyjętej metody i jej natężenia.

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne raka skóry wdraża się na kilka sposobów, a mianowicie poprze:

• Biopsję wycinającą – wycina się zmieniony chorobowo obszar po uprzednim znieczuleniu,
• Chirurgię mikrograficzną – znieczula się guza i ścina się kolejne warstwy zmiany, poddając je kolejno analizie mikroskopowej, dzięki zmeu oszczędza się zdrową tkankę,
• Niszczenie prądem – koaguluje się zmienioną chorobowo tkankę z udziałem prądu elektrycznego po wcześniejszym znieczuleniu obszaru, a następnie łyżeczkuje się tkankę. Prąd kontroluje krwawienie i niszczy chorobowe komórki,
• Krioterapię – stosowana, gdy istnieją przeciwwskazania do innych operacji i polega na stosowaniu bardzo niskich temperatur do usuwania bardzo cienkich warstw zmienionej chorobowo tkanki, zazwyczaj we wczesnym stadium nowotworu. Zamrażania dokonuje się ciekłym azotem. Efektem ubocznym może być opuchlizna albo porażenie zakończeń nerwowych na zmienionym obszarze.
• Terapia laserowa – wykorzystuje się tu promień światła do niszczenia zmian na epidermie.
• Przeszczepy skóry – niezbędne gdy należy zamknąć ranę po usunięciu guza. Przeszczepy najczęściej pobiera się z uda.

Chemioterapia miejscowa, terapia fotodynamiczna i radioterapia

Chemioterapia miejscowa polega na podaniu leków, które niszczą komórki nowotworowe bezpośrednio na skórze. To dobry sposób leczenia nowotworu zbyt dużego do leczenia operacyjnego i położonego powierzchniowo. Lek ma formę kremu i nakłada się go 2 razy dziennie w ciągu kilku tygodni. Jego stosowanie może mieć skutki uboczne w postaci nadwrażliwości skóry, wysięków, świądu i pieczenia. Powodzenie terapii nie pozostawia efektów w postaci blizn. Terapia fotodynamiczna z kolei łączy stosowanie środków chemicznych i światła lasera. Środek chemiczny ma formę kremu rozsmarowywanego na zmienionym chorobowo obszarze a jego zadaniem jest aktywacja wiązki lasera. Światło uaktywnia środek chemiczny niszczący komórki nowotworu. Towarzyszące terapii efekty uboczne to pieczenie i uczucie oparzenia, ale nie mają one silnego charakteru. Radioterapia to kolejny sposób na leczenie raka. Polega na niszczeniu nowotworu poprzez cząstki światła o wysokiej energii. Co ważne, promieniowanie oddziałuje tylko na chore komórki. Takie zabiegi przeprowadza się w szpitalu jednorazowo lub w sesjach, a ogólny czas trwania terapii to kilka tygodni. Radioterapię stosuje się do obszarów trudnodostępnych chirurgicznie i których usuwanie mechaniczne wiązałoby się z trudnymi bliznami, np. w uchu, nosie czy na powiece.