10 paź Rak tarczycy
Z komórek pęcherzykowych tarczycy mogą rozwijać się różne typy raka. W 90% są to zazwyczja wysokozróżnicowane nowotwory, o dobrym rokowaniu odległym. W grupie tej wyróżnia się dwie postaci raka – najczęstszą jest rak brodawkowaty, rzadszą rak pęcherzykowy. Mają one podobny przebieg kliniczny oraz spsób leczenie. Rak brodawkowaty szerzy się głównie drogą chłonną dając przerzuty do węzłów chłonnych, rak pęcherzykowy zaś szerzy się zazwyczaj poprzez krwiobieg dając częsciej przerzuty do innych narządów, najczęściej płuc. Z komórek pęcherzykowych tarczycy mogą wywodzić raki niskozróżnicowane lub niezróżnicowane (rak anaplastyczny), stanowią one do 2% do 5% procent przypadków nowotworów złośliwych tarczycy i charakteryzują się agresywnym przebiegiem klinicznym i złym rokowaniem.
Przyczyny i częstość występowania raka tarczycy
Rak tarczycy stanowi około 1 % wszystkich nowotworów złośliwych. W Polsce rocznie odnotowuje się około 1800 nowych zachorowań). Raka tarczycy rozponaje się najczęściej u osób powyżej 40. rż.
Do czynników ryzyka raka tarczycy należą
- czynniki genetyczne
Przypadki raka pęcherzykowego i brodawkowatego u osób spokrewnionych zwiększa ryzyko występowanie zwiększa ryzyko jego rozwoju około 4-krotnie. W raku rdzeniastym około 25 % przypadków to nowotwory dziedziczne. - promieniowanie jonizujące
Radioterapia okolicy głowy i szyi w dzieciństwie po 10-20 latach znacznie zwiększa ryzyko rozwoju raka tarczycy. - podaż jodu w diecie
Rak pęcherzykowy występuje częściej w rejonach niedoboru jodu, odwrotnie w rejonach o dobrym zaopatrzeniu w jod przeważa rak brodawkowaty. - płeć
Ryzyko rozwoju raka tarczycy jest 3-4 większe u kobiet w porównaniu do mężczyzn.
Objawy raka tarczycy.
- guzek w tarczycy – twardy, nieruchomy, niebolesny, o nierównej powierzchni, zwłaszcza szybko rosnący
- powiększenie obwodu szyi
- powiększone i twarde węzły chłonne na szyi.
Pacjenci z rakiem anaplastycznym mogą skarżyć się na
- Ból szyi
- ciągła i uporczywa chrypka
- kłopoty z przełykaniem lub oddychaniem
- bóle kości i złamania patologiczne przy przerzutach do kości.
- uporczywa biegunka
Leczenia?
Leczenie chirurgiczne
Podstawową metodą leczenia raka tarczycy jest całkowite usunięcie tarczycy, wraz z regionalnymi węzłami chłonnymi szyi. Powikłaniem tego leczenia może być przejściowa lub trwała niedoczynność przytarczyc, powodująca hipokalcemię i objawy tężyczki lub uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego (chrypka, bezgłos, duszność ,tracheostomia),czego uniknąć można stosując śródoperacyjny neuromonitoring NKW .
Leczenie uzupełniające jodem promieniotwórczym
W przypadku raka brodawkowatego lub pęcherzykowegotarczycy po leczeniu chirurgicznym dodatkowo w większości przypadków zalecane jest leczenie uzupełniające jodem promieniotwórczym, zwykle po 1-3 miesiącach po operacji. U Pacjentów z potwierdzonymi przerzutami leczenie jodem promieniotwórczym powtarza się co 6 miesięcy, aż do uzyskania remisji, utraty jodochwytności ognisk nowotworu (co powoduje brak skuteczności tego leczenia) lub stwierdzenia progresji choroby pomimo leczenia. Leczenie jodem promieniotwórczym nie jest zalecane u chorych z rakiem anaplastycznym lub rakiem rdzeniastym. Teleradioterapia na obszar szyi i śródpiersia stosowana jest u chorych z rakiem anaplastycznym i u chorych po nieradykalnej operacji raka rdzeniastego.
Farmakoterapia
Lewotyroksyna w podowana jest u wszystkich chorych na raka tarczycy po zabiegu usunięcia tarczycy.U chorych na zróżnicowanego raka tarczycy (rak bradowakowaty lub pęcherzykowaty, po operacji i leczeniu jodem promieniotwórczym) zaleca się stosowanie lewotyroksyny w dawce powodującej niewielki nadmiar hormonu wywołujący zahamowanie TSH (jako czynnika mającego odpowiadać za rozwój przerzutów). Odpowiednią dawkę lewotyroksyny ustala endokrynolog-onkolog. Chemioterapii nie stosuje się u wszystkich chorych z rakiem tarczycy. Chemioterapię można stosować w wybranych przypadkach – decyzję podejmuje onkolog.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Rokowanie w raku tarczycy zależy od typu raka, stopnia jego zaawansowania oraz zastosowania właściwego leczenia. Rokowanie u chorych ze zróżnicowanym rakiem tarczycy, po właściwym leczeniu (operacyjnym i uzupełniającym leczeniu jodem promieniotwórczym) jest bardzo dobre. 10-letnie przeżycie w raku brodawkowatym wynosi ponad 90%, w raku pęcherzykowym 85 do 90%. W przypadku chorych z nowotworem o niskim stopniu zaawansowania (małe zmiany ograniczone do tarczycy) możliwe jest całkowite wyleczenie. Rak niezróżnicowy charakteryzuje się agresywnym przebiegiem i złym rokowaniem. Od pojawienia się pierwszych objawów do zgonu, niezależnie od podjętego leczenia, mija zwykle nie więcej niż 6 do 12 miesięcy. W raku rdzeniastym właściwie leczonym dziesięcioletnie przeżycia wynosżą do 90%. Natomiast przy braku właściego leczenia przebieg jest niekorzystny z rozsiewem choroby i zgonem zwykle w ciągu kilku lat od rozpoznania choroby.
Co po zakończeniu leczenia?
Chorzy ze zróżnicowanym rakiem tarczycy po leczeniu operacyjnym i leczeniu jodem promieniotwórczym wymagają stałego leczenia lewotyroksyną oraz regularnych badań kontrolnych. Pierwsza ocena skuteczności leczenia zalecana jest 6 do 12 miesięcy po leczeniu jodem radioaktywnym. Badanie USG tarczycy, ocena stężenia tyreoglobuliny i scyntygrafia całego ciała w warunkach stymulacji TSH (przy użyciu tyreotropiny alfa lub odstawieniu lewotyroksyny). Oznaczenie także poziomu przeciwciał antytyreoglobulinowych. Jeżeli wyniki badań są prawidłowe, kolejne kontrole obejmujące zwykle badanie USG tarczycy, ocenę stężenia TSH i tyreoglobuliny przeprowadza się co 6 miesięcy, a po 5 latach co rok. Pacjenci z rakiem rdzeniastym tarczycy do oceny skuteczności leczenia i monitorowania po zabiegu operacyjnym wymagają badania stężenia kalcytoniny. U każdego pacjenta z potiwerdzonym rakiem rdzeniastym wykonuje się badania genetyczne mające na celu poszukiwanie mutacji genów charakterystycznych dla dziedzicznych postaci raka rdzeniastego. W przypadku jej potwierdzenia, badania genetyczne w kierunku raka rdzeniastego wykonywane są u członków rodziny chorego.